Je hebt nu een onderwerp voor je breinmomentje – maar welke oefeningen komen aan bod? In de breinmomentjes kunnen zowel ‘basisoefeningen’ als ’toepassingen’ steken. In deze stap bekijken we de rol van de ‘basisoefeningen’.
25 min. lees- en werktijd
Wat onderzoek leert
Bekijk de opgaven hieronder. Kan je voorspellen waar een leerling mogelijk op vastloopt? Klik op het icoontje voor suggesties.
De toepassingen hierboven vragen duidelijk voldoende kennis van bepaalde wiskundige begrippen en procedures. Als een leerling tijdens het oplossen van deze opgave over teveel ‘basics’ moet nadenken, dan wordt het oplossen een hele klus en zal hij daarbij makkelijk de draad verliezen. Vergelijk het met wanneer je bijvoorbeeld snel spaghettisaus wil klaarmaken. Als je bij de instructie ‘neem tomatenpuree’ nog moet aan de slag gaan met verse tomaten om hiervan puree van te maken, en je bij ‘voeg spaghettikruiden toe’ naar de supermarkt moet hollen om een potje te kopen, dan kan je niet van een snelle maaltijd spreken. Wanneer je alle ingrediënten paraat hebt kan je veel makkelijker aan de slag en focussen op de essentie: het klaarmaken van de saus.
Bij het oplossen van wiskundeopgaven loopt dit op dezelfde manier. Als je feiten, begrippen en procedures paraat hebt, dan heb je meer ruimte vrij om na te denken over de opgave zelf. En dat moet ook, want ons werkgeheugen is heel beperkt.
Op de figuur staat de werking van ons geheugen eenvoudig voorgesteld. Het werkgeheugen waar ons denken plaatsvindt kan je vergelijken met het keukenblad. Hier gebeurt het echte werk. Dit werkgeheugen, het keukenblad, heeft een heel beperkte capaciteit. Daarnaast is er het langetermijngeheugen, waar zaken permanent opgeslagen zijn – de voorraadkast als het ware. Dit langetermijngeheugen heeft een onbeperkte capaciteit. Om te vermijden dat het werkgeheugen, het keukenblad, overbelast geraakt is het belangrijk om voldoende te kunnen putten uit de voorraadkast, het langetermijngeheugen. Als bijvoorbeeld procedures goed opgeslagen zijn in het langetermijngeheugen, zal je die vlot kunnen inzetten bij het oplossen van opgaven in het werkgeheugen zonder dat ze extra ruimte ‘op het keukenblad’ innemen.
Inzicht
Het werkgeheugen waarin het ‘denken’ gebeurt heeft een beperkte capaciteit. Wanneer het werkgeheugen overbelast geraakt stopt het denken. Een grote voorraadkast aan kennis en vaardigheden in het langetermijngeheugen voorkomt dat het werkgeheugen overbelast geraakt.
Begrippen en procedures moeten dus voldoende geautomatiseerd zijn om vlot te kunnen inzetten tijdens andere opgaven.
Toegepast in breingraafmomentjes
Aangezien vlot beheersen van begrippen en procedures heel belangrijk is voor het functioneren van het werkgeheugen zullen deze ‘basics’ alvast één mogelijk oefentype zijn binnen de breingraafmomentjes.
Hieronder vind je enkele inspiratiefiches waarin ook deze ‘basisoefeningen’ aan bod komen.
Deze fiches zijn bedoeld als inspiratie voor het samenstellen van een breingraafmomentje, in realiteit zal je dus één opgave of een selectie van de opgaven op de fiche nemen.
Aan de slag in jouw klas!
In de vorige stap selecteerde je een onderwerp voor je eerste breinmomentje.
- Noteer welke methodes en/of procedures leerlingen bij dit onderwerp aangeleerd kregen.
- Zoek (eventueel in je handboek) een aantal contextloze ‘basisoefeningen’ waarin deze begrippen en methodes aan bod komen. Noteer een drietal van deze basisoefeningen.
Je kan voor deze opdracht dit sjabloon gebruiken:
Tijdens de volgende stappen in het leerpad zal je met dit sjabloon verder werken om je breingraafmomentje voor te bereiden.
Wat hierboven staat omtrent het werkgeheugen is gebaseerd op de ‘cognitive load theory’ van John Sweller. Deze theorie beschrijft de belasting van het geheugen tijdens het leren. In de figuur is duidelijk dat om te koken (te leren) er voldoende ruimte vrij moet zijn op het werkblad (in het werkgeheugen). Het werkgeheugen mag dus niet te zwaar belast worden, want er is beperkte capaciteit. Dit verklaart bijvoorbeeld waarom leerlingen bij het schrijven van een tekst hoofdletters en leestekens vergeten: het schrijven van de tekst was een heel belastende taak, in het werkgeheugen was geen plaats meer om er ook nog eens die leestekens en hoofdletters bij te nemen.
Niet alleen de taak zelf belast het werkgeheugen, ook de omgeving kan voor belasting zorgen. Probeer je maar eens op een recept te focussen als intussen ook de telefoon gaat en je kinderen of andere huisgenoten de woonkamer op stelten aan het zetten zijn. Hetzelfde geldt voor het leren: als we willen dat het werkgeheugen zich kan focussen op leren, dan vermijden we best alle extrinsieke, irrelevante prikkels zoals onnodige afbeeldingen, een complexe manier van aanbrengen of onrust in de klas..
Verder snuisteren? Gebruik de zoekterm ‘cognitive load theory’ of ‘cognitieve belastingstheorie’
ID: block_61afc726cdf2d